Oorsprong en geschiedenis van de geuteling.

Spaanse bezetters aan de basis van de geuteling.

Voor het ontstaan van de geutelingen moet men, volgens de overlevering, terug tot in de 16de eeuw. Toen de Nederlanden bezet werden door de Spanjaarden, waren er ook in onze streek troepen van Alva gekazerneerd.

Na verloop van tijd geraakten die door hun voorraad maïs heen, zodat die hun befaamde gerecht 'tortilla's’ niet meer konden bereiden. De legeraanvoerders gaven aan onze lokale bevolking bevel om met tarwebloem iets te maken dat min of meer op tortilla's leek. De geuteling was geboren!

Tot einde jaren ’30 werden geutelingen in heel wat dorpen van de Vlaamse Ardennen gegoten, steeds in de periode rond Lichtmis (Louise-Marie, Maarke). Elk gezin maakte zijn ketel deeg klaar en droeg die naar de dichtstbijzijnde oven, veelal vergezeld van een fles ‘Balegemsen’ (jenever).
De gieters goten ketel na ketel en… fles na fles. Het vuur in de oven, het gevoel van ‘het onder mekaar zijn’, had iets magisch, iets spiritueels, zeker met die Balegemsen.

Kort vóór WO II had ongeveer 50 % van de huisgezinnen in onze streek één of meer koeien en werkte het merendeel van de inwoners thuis. Zeker de vrouwen. Door het verdwijnen van de huisarbeid en de keuterboertjes, raakten de geutelingen in de vergeethoek.
In 1972 goot de jeugd van Elst en omstreken in de weinige ovens die toen nog niet ingevallen of afgebroken waren, een paar honderd geutelingen.

In februari 1981 ontstond het GEUTELINGENCOMITEE en werden de eerste feesten georganiseerd. De op sterven na dode geuteling is thans springlevend.

In 1995 werd hij door de C.N.A.C. (Conseil National des Arts Culinaires) uit Parijs opgenomen in de lijst van unieke streekspecialiteiten in Europa.

In 1999 kreeg het geutelingencomité de prestigieuze Jan Lambin-toerismeprijs toegekend door de Academie voor Streekgastronomie olv. Prof. COLLEN.

In 2000 werd een vertegenwoordiger van het geutelingencomité samen met Waals Minister-Président J.Cl. Van Cauwenberghe en minister Rudy DEMOTTE, opgenomen als lid van de 'Chevaliers du Ramon', het beschermcomité voor de heksensabbat in Ellezelles. Wij waren in elk geval al enige hete vuren gewoon...

Op 23 december 2004 ontving het comité bericht dat de geutelingenkermis 2005 erkend werd door het Prins Filipsfonds , omwille van zijn open venster naar, en de goede contacten met de folkloristen uit Ellezelles, alsmede de inspanningen om het brede publiek langs beide zijden van de taalgrens met mekaar in contact te brengen.

In 2017 werd onze ambachtelijke geuteling erkend als streekproduct door de VLAM en streekproduct.be

Heilige Apollonia en de geuteling.

De H.Apollonia werd in 249 na Christus in Alexandrië (Egypte) omwille van haar christelijke geloofsovertuiging op de brandstapel gebracht. Voordien hadden beulen haar de tanden uitgeslagen.
Aldus werd zij patrones der tandartsen en werd zij aanbeden tegen tandpijn.

De volkswijsheid zegt dat je van tandpijn verlost kan geraken door in een hete geuteling te bijten.